„W międzynarodowej klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych i Zaburzeń Zachowania ICD–10 (1998) jąkanie zaliczane jest do zaburzeń zachowania i emocji mających swój początek w okresie dzieciństwa lub w wieku młodzieńczym. Zaburzenie to uznawane jest jako znaczne upośledzenie płynności mówienia, którego objawami są: powtarzanie, przeciąganie, wahanie oraz pauzy. Symptomom tym mogą towarzyszyć także ruchy twarzy lub innych części ciała.
Jąkanie jest specyficznym zaburzeniem komunikacji interpersonalnej o charakterze mimowolnym (czyli niezależnym od woli samego mówcy, który choć tego chce, to nie może mówić płynnie), ograniczającym w znacznym stopniu spontaniczność jego mówienia (Z. Tarkowski, 2007). Jąkanie jest wynikiem dyskoordynacji ruchowej aparatów: oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego, charakteryzującym się brakiem płynności mówienia w procesie komunikacyjnym między nadawcą (osobą jąkającą się), a odbiorcą wypowiedzi (M. Chęciek, 2007)”.
Od Wielu lat pracuję z dziećmi i młodzieżą z niepłynnością mowy i stosuję zasady dr M. Chęćka, który jest moim mentorem. Od niego nauczyłam się technik, które wprowadzam w terapii indywidualnej i grupowej. Polecam artykuły efektywność terapii osób jąkajacych sie uczestniczących w specjalistycznych turnusach terapeutycznych oraz jąkanie terapia, Chęciek, M., Bijak, E., Kamińska, D. (2014). Jąkanie – skuteczne techniki płynnego mówienia (TPM i TDSM w Zmodyfikowanym Programie Psychofizjologicznej Terapii Jąkających się). Gdańsk: Wydawnictwo „Harmonia”, T. 1 i 2.
W terapii znajdujemy pomoc w:
relaksacji (z podkreśleniem jej znaczenia i wpływu na prawidłową emisję głosu),
plastyce ruchu i jej związku z doskonaleniem techniki i wyrazistości mowy (ćwiczenia izometryczne, ćwiczenia usprawniające motorykę ogólną ciała z wykorzystaniem ćwiczeń wzmacniających motorykę narządów artykulacyjnych),
technikach oddechowych (ćwiczenia wdechu i wydechu, ćwiczenia podparcia oddechowego, ćwiczenia wydłużania oddechu),
technikach dykcyjnych (praca narządów artykulacyjnych i ich wpływ na wyrazistość mowy, wymowa samogłosek i spółgłosek, z zachowaniem prawideł artykulacyjnych, ćwiczenia płynnej realizacji połączeń samogłoskowych – na jednym pełnym wydechu, bez zwarć krtaniowych, w różnej tonacji, najczęstsze błędy wymowy i ich korekta),
ćwiczeniach w celu wzmocnienia i poprawy artykulacji (ćwiczenia języka, ćwiczenia warg, ćwiczenia żuchwy (eliminacja szczękościsków, ćwiczenia pierścienia zwierającego gardło),
ćwiczeniach w celu uzyskania rezonansu (ćwiczenia z wykorzystaniem rezonansu piersiowego i głowowego),
technikach fonacyjnych (związek pomiędzy postawą ciała a fonacją – wyznaczniki poprawnej postawy, prawidłowe ułożenie języka – gwarancją na otwarcie krtani, doskonały rezonans i poprawność artykulacyjną, znaczenie ruchów żuchwy i elastyczności podniebienia miękkiego w pracy nad głosem, wpływ funkcjonowania krtani na kształtowanie się dźwięku)
Jak pomóc dziecku?
Skorzystaj z zaleceń:
- Jeśli jesteś nauczycielem
- Stwórz w klasie właściwą atmosferę wokół ucznia źle mówiącego, nie dopuszczaj do sytuacji upokarzających, zwalczaj przejawy złośliwości ze strony rówieśników, jak też niepożądane odruchy współczucia.
- Ogranicz odpowiedzi ustne, preferując pisemną formę. W przypadku wystąpienia całkowitej blokady w mówieniu pozwól na przedstawienie prezentacji na piśmie.
- Pozwól na odpowiedź z ławki, zwłaszcza w zakresie przedmiotów humanistycznych, gdzie istnieje często potrzeba budowy dłuższych sekwencji słownych.
- Nie oczekuj od ucznia natychmiastowej odpowiedzi, nie ponaglaj, nie okazuj zniecierpliwienia, gdyż osoba z niepłynnością mowy musi mieć czas na rozluźnienie się, opanowanie oddechu, przygotowanie myśli w celu „wystartowania” z pierwszym zdaniem.
- Zachęcaj do śmielszych, publicznych wystąpień, ale nie dopuszczaj do sytuacji ryzykownych, które grożą wstrząsem i trwałym urazem psychicznym.
-
Obserwuj
zachowania werbalne w różnych sytuacjach szkolnych,
a w przypadku występowania blokad językowych zachęcaj do wyrównania rytmu oddechowego i dąż do spowolnienia tempa mowy. - Stwarzaj bezpieczne sytuacje dialogowe, zachęcaj do swobodnych wypowiedzi bez narażania na nadmierny stres.
Oszczędzając psychikę ucznia, trzeba ją równocześnie hartować wycofaj się jednak natychmiast z tych sytuacji, którym nie może sprostać.
- Jeśli jesteś rodzicem
- Buduj u synka – córki poczucie własnej wartości, pewności siebie poprzez koncentrację na jego – jej atutach;
- rozmawiaj z dzieckiem o emocjach, co czujesz kiedy ….., jak Ci mogę pomóc…….., co mogę zrobić, abyś czuł się dobrze, bezpiecznie ………
otwarcie się dziecka na emocje pozwoli mu łatwiej ocenić sytuację, szukać własnych sposobów na radzenie sobie ze stresem przed mówieniem;
- ważne jest, aby dziecko widziało i czuło się słuchane – popatrz na nie, odłóż pracę, którą wykonujesz na później, daj sygnał, że jest dla Ciebie równoprawnym partnerem do rozmowy;
- zwolnij swoją wypowiedź – Tobie będzie łatwiej zwolnić tempo mówienia, a dziecko się dostosuje i w sposób naturalny również zwolni;
- wprowadź ćwiczenia relaksacyjne – słuchanie muzyki, leżenie – siedzenie i przypominanie sobie miłych chwil – trochę oddechu po trudnym dniu w szkole, przedszkolu
https://www.youtube.com/watch?v=_Mqf46DTszc
https://www.pokonajlek.pl/relaksacja/
Pobieranie bezpłatnego nagrania relaksacji Jacobsona
- dbaj o rozwój komunikacji werbalnej, zachęcaj do wykorzystywania posiadanego słownictwa i dalszego wzbogacania, czytaj codziennie i słuchaj jak dziecko czyta dla Ciebie, opowiadaj i pytaj co mu się spodobało….;
- wykorzystać mocne strony dziecka do jego rozwoju, jeśli maluje zachęcaj w tym kierunku, jeśli układa klocki, śpiewa, tańczy, jeśli sprawnie jeździ na rowerze… każdy musi mieć coś, w czym jest dobry;
- dziecko nie chce współczucia, chce być kochane …… bezwarunkowo.