Analizator słuchowy– ośrodek w mózgu, który służy do odbioru bodźców słuchowych, w tym dźwięków mowy, ich spostrzegania i zapamiętywania. Jego funkcjonowanie warunkuje rozwój mowy oraz procesów czytania i pisania.
Analizator wzrokowy– ośrodek w korze mózgowej, który odpowiada za odbiór i przetwarzanie bodźców wzrokowych . W czasie czytania sprowadza się do spostrzegania tekstu, wyodrębniania z niego wyrazów, a w nich kolejnych liter, tworzących sekwencje znaków w graficznej strukturze wyrazu, odróżniania podobnych liter, zapamiętywania. Podczas pisania zachodzi proces przypominania sobie kształtu liter, sposobu łączenia ich. Nieprawidłowe funkcjonowanie analizatora wzrokowego może mieć wpływ na trudności dydaktyczne.
Analiza i synteza wzrokowa Organizacja postrzegania wzrokowego– umiejętność złożenia w całość określonego obrazu (rysunek, kompozycja geometryczna), z uwzględnieniem elementów zasadniczych budujących ten obraz oraz elementów szczegółowych.
Cechy pobudzenia psychoruchowego – są to cechy zachowania dzieci podczas badania, gdy dziecko nadmiernie się kręci, odwraca, rusza nogą itp
Dystraktor – “rozpraszacz” “przeszkadzajka”. Może występować u uczniów w związku z zaburzeniami uwagi. Czynnik który utrudnia efektywne skupienie się na zadaniu i doprowadzenie go do końca
DIAGNOZA PSYCHOLOGICZNA– Obejmuje charakterystykę funkcji psychicznych:
- rozwój poznawczy (myślenie, pamięć, uwaga, spostrzeganie itp.),
- rozwój emocjonalny (osobowość, temperament itp.),
- rozwój społeczny (rozumienie norm, zasad i relacji społecznych),
- rozwój funkcji percepcyjno-motorycznych (wzrokowych, słuchowych ruchowych) i ich współdziałania.
Empatia – wyobrażanie sobie emocji i odczuć innych osób w jakiejś sytuacji, wrażliwość na uczucia innych
Funkcje poznawcze, czy procesy poznawcze (zdolność odbierania informacji z otoczenia, rozumienia i ich przekształcania potrzebna by sprawnie się uczyć. Jeśli któryś z czynników procesów poznawczych znajduje się poniżej poziomu wieku mogą występować różnorodne problemy edukacyjne np. trudność w nauce czytania i pisania i inne) :
- Uwaga – jest to utrzymanie gotowości do działania, zdolność zaangażowania się.
- Myślenie przyczynowo-skutkowe – jest to umiejętność wskazywania skutków w określonych sytuacjach, wyszukiwania przyczyn pewnych stanów rzeczy porządkowania zdarzeń.
- Myślenie przez analogię – polega na formułowaniu, wyciąganiu wniosków z podobieństw między przedmiotami, sytuacjami, pojęciami. Tworzenie różnych zbiorów pojęć na podstawie wspólnej cechy.
- pamięć
- percepcja- zdolność odbierania bodźców
Integracja Sensoryczna- zdolność odbioru bodźców w różnych zmysłach np. smak, wzrok, słuch, dotyk itp Zaburzenia w tych sferach mogą powodować wiele utrudnień w nauce, kontaktach z innymi, emocjach.
Iloraz inteligencji – wynik testów IQ, który obrazuje zdolności umysłowe, w tym m. in. rozumowanie, myślenie abstrakcyjne, logiczne, szybkość uczenia czy koncentrację uwagi. Poziom funkcjonowania intelektualnego można określić za pomocą następujących wyrażeń:
- niepełnosprawność intelektualna (pomimo prowadzenia intensywnej stymulacji i rewalidacji dziecko nie osiąga poziomu funkcjonowania poznawczego zgodnego z normą rozwojową),
- opóźnienia rozwoju (rozwój dziecka nie odpowiada wiekowi życia-czyli jego umiejętności odbiegają od oczekiwanych dla danego wieku,
- nieharmonijny rozwój poszczególnych funkcji – występuje, gdy poszczególne sfery rozwijają się w innym tempie (opóźnienie lub przyspieszenie rozwoju poszczególnych funkcji), np.: przyśpieszenie rozwoju mowy i myślenia i opóźnienie w rozwoju funkcji wzrokowo-ruchowych.
- przeciętny poziom intelektualny- poziom rozumowania logicznego oraz poznawczego zgodnego z wiekiem dziecka
Koordynacja wzrokowo-ruchowa – to współpraca oka i ręki. Dzięki kojarzeniu informacji wzrokowych, dotykowych i kinestetycznych (odczuwanie pozycji ruchu) można wykonywać precyzyjne ruchy rąk pod kontrolą wzroku, m.in. rysować i pisać. U podstaw koordynacji leży współpraca analizatora wzrokowego i kinestetyczno-ruchowego.
Lateralizacja jednorodna – dominacja czynności ruchowych jednej ze stron ciała (u większości ludzi prawej ręki, oka i nogi). Za nieprawidłowy model przyjmuje się nieustaloną lateralizację, jeśli występuje ona po 6–7 roku życia.
Lateralizacja lewostronna – dominacja lewej strony ciała: lewej ręki, oka i nogi.
Lateralizacja prawostronna – dominacja prawej strony ciała: prawej ręki, oka i nogi.
Lateralizacja nieustalona – brak dominacji określonej strony ciała, wyraża się jako oburęczność, obuoczność, obunożność. Ta postać jest charakterystyczna dla wczesnego okresu rozwoju ruchowego dziecka.
Lateralizacja skrzyżowana – ustalona dominacja narządów ruchu i wzroku (np. dominacja prawego oka i lewej ręki oraz lewej nogi i inne warianty), co wskazuje na brak całkowitej dominacji jednej z półkul mózgowych dla czynności ruchowych po przeciwnej osi ciała.
Motoryka duża – jest to sprawność ruchowa całego ciała (w tym np. zdolność utrzymywania równowagi ciała, koordynacja ruchów kończyn podczas chodzenia, biegania, skakania, jeżdżenia na takich pojazdach jak hulajnoga, rower).
Motoryka mała – jest to sprawność ruchowa rąk w zakresie szybkości ruchów i ich precyzji. Zdolności te niezbędne są podczas samoobsługi, rysowania, pisania.
Myślenie abstrakcyjne/ wyobrażeniowe- zdolność myślenia symbolicznego, wyobrażeniowego, zdolność rozumienia metafor, umiejętność tworzenia, kreatywność
Myślenie logiczne czy pamięć logiczna – oparta na myśleniu, kojarzeniu faktów.
Obniżona sprawność motoryczna – to niska sprawność ruchowa rąk. Charakterystyczne jest np. późne nabywanie umiejętności związanych z samoobsługą. Pociąga za sobą obniżony poziom graficzny pisma, wolne tempo pisania, nieestetyczny wygląd zeszytów. Dzieci z obniżoną sprawnością manualną szybko się męczą przy pracach graficznych i pisaniu.
Orientacja Autopsychiczna- świadomość własnej osoby, własnych stanów psychicznych osoba wie kim jest, jak się nazywa i ile ma lat
Orientacja allopsychiczna – osoba wie, w jakim miejscu aktualnie się znajduje, zna właściwą datę i potrafi poprawnie określić porę roku, wie gdzie mieszka, potrafi podać informację na temat swojego otoczenia
Pamięć krótkotrwała – Służy do przechowania niewielkiej ilości informacji przez krótki okres (zaledwie kilka lub kilkanaście sekund). Pamięć operacyjna nazywana jest tymczasowym magazynem, który służy do przechowania nowych informacji.
Pamięć trwała/długotrwała/magazyn pamięci długotrwałej– jest to trwały magazyn śladów o teoretycznie nieograniczonej pojemności i czasie przechowywania. Informacje uznane za ważne dla danej osoby. Dlatego właśnie szybkie podawanie informacji, która jest dla ucznia niezrozumiała / nieciekawa –nie angażująca emocjonalnie jest mało skuteczne dla jej trwałego zapamiętania.
Procesy pamięci- czyli zdolność zapamiętywania nowych informacji oraz zdolność wydobywania informacji wcześniej nauczonej
Pamięć słuchowa- jest to zdolność do utrwalania i przypominania informacji „usłyszanych” -zapamiętywania spostrzeżeń słuchowych (werbalnych-słownych i niewerbalnych) i dzięki temu przyswajania wiedzy drogą słuchową.
Percepcja wzrokowa – to wyodrębnienie i rozpoznanie obiektów wizualnych i ich umieszczenia w przestrzeni. Odpowiedni poziom rozwoju percepcji wzrokowej umożliwia dziecku naukę.
Pamięć wzrokowa – to zdolność do utrwalania i przypominania sobie informacji wizualnej (zapamiętywania spostrzeżeń wzrokowych) i dzięki temu przyswajania wiedzy przekazywanej w postaci obrazowej.
Tempo uczenia się wzrokowo-ruchowego – szybkość uczenia się pisania symboli graficznych opartego na dokładności spostrzegania, zapamiętywania i łącznia bodźców wzrokowych i ruchowych
Ustalenie się dominacji ręki i oka powinno nastąpić do siódmego roku życia, gdy dziecko podejmuje naukę pisania.
Zaburzenia orientacji przestrzennej – brak orientacji w prawej i lewej stronie ciała oraz w kierunkach w przestrzeni. Związane są z nimi trudności w rysowaniu (niewłaściwe proporcje i rozplanowanie rysunku), czytaniu (przestawianie liter i cząstek wyrazów, przeskakiwanie linijek), w pisaniu (rozplanowanie kartki, mylenie liter i cyfr o podobnych kształtach, pisanie od prawej do lewej strony).
Zaburzenia w sferze emocjonalnej – trudność w radzeniu sobie z trudnymi emocjami, niewystarczająca zdolność rozpoznawania podstawowych i bardziej skomplikowanych emocji u siebie (czyli to co ja czuję w danym momencie) i u innych (nie rozpoznaje jaką emocję przezywają inni).